Nói một cách ngắn gọn và dễ hiểu nhất, việc tháng 2 có 28 ngày không
dựa trên bất cứ cơ sở khoa học nào ngoài sự “mê tín” của người La Mã.
Hiện nay, gần như toàn bộ các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới
đều sử dụng lịch Gregorian (hay lịch dương) như một cách chính thức
để xác định thời gian. Chúng ta thường nghĩ rằng việc chia một năm
thành 12 tháng là quy luật cố định từ trước đến nay, nhưng thực tế
thì lại khác xa như vậy.
Lịch Gregorian (hay lịch dương) là bộ lịch được sử dụng chính thức hiện
nay.
Trước khi lịch Gregorian ra đời, lịch Julius đã được sử dụng ở Thổ Nhĩ Kỳ
cho đến tận năm 1927. Thậm chí, trước đó còn có cả lịch La Mã.
Lịch La Mã ban đầu chỉ chia một năm thành 10 tháng dựa trên chu kỳ
của Mặt trăng. Nếu so sánh với lịch hiện nay, 10 tháng đó sẽ rơi vào
khoảng từ tháng 3 đến tháng 12, còn khoảng thời gian từ tháng 1
đến tháng 2 sẽ không được đặt tên.
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến điều này là vì khoảng thời gian 2 tháng
đầu năm là mùa đông, thời tiết lạnh giá khiến các loại cây trồng không
thể phát triển và cho ra sản phẩm. Chính vì thế mà khoảng thời gian
này được xem là không cần thiết.
Đến khoảng thế kỷ thứ 8 TCN, Vua La Mã Numa Pompilius đã quyết
định bổ sung thêm 2 tháng mới vào lịch là tháng 1 và tháng 2 để đủ
12 chu kỳ trăng của một năm.
Lịch La Mã được tính theo chu kỳ Mặt trăng.
Người La Mã lúc bấy giờ lại xem số chẵn là những con số không may
mắn, chính vì thế mà một tháng của họ chỉ có 29 hoặc 31 ngày thay
vì 30.
Thật không may, bất kỳ số lẻ nào, nếu nhân lên 12 lần đều cho kết quả
là một số chẵn. Điều đó có nghĩa nếu họ muốn tổng số ngày của một
năm là một số lẻ (365 ngày) thì phải có ít nhất một tháng trong năm
có số ngày chẵn.
Sau khi thảo luận, người La Mã đã quyết định chọn tháng 2 là tháng
duy nhất trong năm có 28 ngày vì đây cũng là thời gian mà họ tôn vinh
những người đã khuất. Có lẽ họ cảm thấy không có điều gì xui xẻo hơn
là cái chết nữa chăng?
Julian là bộ lịch được tính theo chu kỳ Mặt trời đầu tiên.
Đến năm 46 TCN, Julius Caesar, một vị tướng và chính khách người
La Mã, đã sắp xếp lại lịch để phản ánh chu kỳ của Mặt trời thay vì
Mặt trăng như trước đó, và bộ lịch này được gọi là lịch Julius. Một
năm sau, lịch mới này được chính thức đưa vào sử dụng rộng rãi.
Mãi đến tận năm 1583, Giáo hoàng Gregory XIII đã tiến hành tinh
chỉnh lại và cho ra đời lịch Gregorian mà chúng ta biết đến ngày nay.
Nhưng bằng một cách kỳ diệu nào đó, tháng 2 với độ dài 28 ngày vẫn
tồn tại sau bao nhiêu lần thay đổi. Tất nhiên, vào những năm nhuận,
con số này sẽ tăng lên thành 29 ngày, nhưng đó lại là cả một câu
chuyện khác.
Tại sao có ngày nhuận 29/2?
Lịch tính thời gian theo mặt trời gọi là dương lịch. Trái đất quay trọn
một vòng xung quanh mặt trời mất 365 ngày và 6 giờ. Năm dương
lịch có số nguyên là 365 ngày. Như vậy, một năm dương lịch còn thừa
6 giờ và 4 năm dồn lại thừa 24 giờ, bằng một ngày.
Do vậy, cứ 4 năm sẽ có một năm 366 ngày, gọi là năm nhuận. Nhuận
ngày dương lịch được tính vào tháng 2. Do đó, tháng 2 năm 2016
có 29 ngày.
Cách tính năm nhuận dựa theo lịch Gregory – loại lịch tiêu chuẩn hiện
nay được dùng trên hầu khắp thế giới thì những năm nào chia hết
cho 4 được coi là năm nhuận.
Lịch tính thời gian theo mặt trăng gọi là âm lịch. Tháng mặt trăng
trung bình có 29,5 ngày. Một năm âm lịch có 354 ngày, ngắn hơn
năm dương lịch 11 ngày. Cứ 3 năm lại ngắn hơn 33 ngày (hơn 1 tháng).
Ngày nhuận là gì?
Trong dương lịch cứ 4 năm thì có một năm nhuận, thêm vào tháng
hai một ngày ngày đó được gọi là ngày nhuận.
Biểu tượng của Google đã thay đổi trong ngày hôm nay.
Muốn biết năm nào của Dương lịch là năm nhuận thì ta chỉ cần lấy số
biểu của năm đó đem chia cho 4 mà vừa đủ thì năm đó là năm Dương
lịch có nhuận tháng 2 thêm 1 ngày thành 29 ngày. Vì thông thường
tháng 2 Dương lịch chỉ có 28 ngày mà thôi.
Ví dụ: Năm 1996 thử xem có phải năm nhuận không? Ta lấy số biểu
năm Dương lịch 1996 chia cho 4 thì vùa đúng 499 lần. Như thế là
năm 1996 là năm có nhuận.
Nhưng lưu ý rằng đối với những năm tròn Thế kỷ (tức số biểu của
năm đó có 2 con số không ở cuối thì ta phải lấy 2 con số đầu của
số biểu để chia cho 4. Nếu chia vừa đủ là năm đó có nhuận.
Ngoài ra, vẫn có một số ngoại lệ đối với nguyên tắc này vì một năm
dương lịch ngắn hơn 365,25 ngày một chút. Những năm chia hết
cho 100 chỉ được coi là năm nhuận nếu chúng cũng chia hết cho 400.
Ví dụ, 1600 và 2000 là các năm nhuận nhưng 1700, 1800 và 1900
không phải năm nhuận.
Tương tự như vậy, 2100, 2200, 2300, 2500,
2600, 2700, 2900 và 3000 không phải năm nhuận nhưng 2400 và
2800 là các năm nhuận.
Theo nguyên tắc này thì trung bình một năm có 365 + 1/4 − 1/100 +
1/400 = 365,2425 ngày, tức là 365 ngày 5 giờ 49 phút và 12 giây.
Sở dĩ có điều đó vì lịch Gregory được tạo ra để đảm bảo ngày xuân
phân ở châu Âu rơi vào ngày 21 tháng 3, để đảm bảo ngày lễ Phục
Sinh có thể điều chỉnh theo ngày xuân phân một cách rõ ràng hơn.
Một năm xuân phân (tính giữa hai điểm xuân phân kế tiếp nhau)
là khoảng 365,242375 ngày.
Quy tắc tính năm nhuận theo lịch Gregory lấy một năm trung bình là 365,2425 ngày.
Sự sai khác rất nhỏ này (trên 0,0001 ngày) có nghĩa là sai số thời gian
sẽ tích lũy đủ một ngày trong khoảng 8.000 năm. Nhưng trong thời
gian của 8.000 năm thì độ dài của một năm xuân phân cũng sẽ thay
đổi theo một lượng mà người ta không thể dự báo chính xác trước.
Vì thế quy tắc tính năm nhuận của lịch Gregory là đủ thỏa mãn.
Vậy rất dễ dàng để nhận biết được năm nào là năm nhuận đúng
không nào? câu hỏi tại sao có ngày nhuận đã được giải quyết rồi
nhé. Hy vọng sẽ mang lại cho bạn những kiến thức thật bổ ích
trong cuộc sống.
Năm nhuận là năm:
Theo dương lịch, là năm chứa một ngày thừa ra (ngày 29/2).
(Các năm thường tháng 2 chỉ có 28 ngày)
Theo âm-dương lịch, là năm chứa tháng thứ 13. Mục đích để bảo đảm
đồng bộ việc lặp lại của năm trên lịch với năm thiên văn hay năm thời
tiết.
Tháng nhuận là tháng:
Theo dương lịch: là tháng 2 có ngày 29, bình thường tháng 2 chỉ có
28 ngày.
Theo âm lịch: là tháng có 2 lần trong năm, ví dụ năm có 2 tháng 9,
hoặc một tháng khác.
Ngày nhuận và những sửa đổi trong tương lai
Cụ thể hơn, sự thay đổi phụ thuộc vào các yếu tố như sự hồi phục hậu
băng hà và độ tăng của mực nước biển vì sự biến đổi khí hậu. Chúng
ta không thể dự đoán trước các thay đổi này một cách chính xác đủ
để có thể làm lịch có độ chính xác đến từng ngày trong hàng chục
nghìn năm.
Trong cách tính của lịch Gregory chịu ảnh hưởng của lịch Julius được
sử dụng bởi người La Mã. Trong khi lịch La Mã có nguồn gốc là lịch
Mặt Trăng (mặc dù từ thế kỷ 5 TCN nó không còn tuân theo chu kỳ
Mặt Trăng nữa) và được đặt tên cho các ngày theo ba tuần của chu
kỳ Mặt Trăng.
Các ngày đã được đếm ngược (bao gồm cả ngày này) cho đến ngày
kế tiếp được đặt tên, vì thế ngày 24 tháng 2 là ante diem sextum
calendas martii ("ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3").
Ngày nhuận – Ngày đặc biệt mà 4 năm mới có một lần.
Từ năm 45 TCN, tháng 2 trong những năm nhuận có hai ngày được
gọi là "ngày thứ sáu trước lịch của tháng 3". Ngày dư ra nguyên thủy
là ngày thứ hai trong những ngày được gọi như vậy, nhưng từ thế
kỷ 3 nó đã là ngày đầu tiên. Từ đó có thuật ngữ ngày nhuận cho
ngày 24 tháng 2 trong năm nhuận.
Khi mà tập quán này được tuân theo, những ngày lễ sau ngày thêm
vào đã bị dịch chuyển trong năm nhuận. Ví dụ, ngày lễ trước đây của
thánh Matthias, vào ngày 24 tháng 2 trong những năm thường sẽ rơi
vào ngày 25 tháng 2 trong năm nhuận.
Tuy nhiên điều tế nhị của lịch sử này đang trong quá trình bị loại bỏ:
Liên minh châu Âu thông báo rằng, từ năm 2000, ngày 29 tháng 2
sẽ là ngày nhuận chứ không phải là ngày 24 tháng 2 và Giáo hội
Công giáo Rome hiện nay cũng sử dụng ngày 29 tháng 2 như ngày
nhuận.
Sự khác biệt rõ ràng chỉ có ở những nước kỷ niệm "ngày có tên".
Việc chỉnh sửa lịch hàng năm sao cho phù hợp với vòng quay của
Trái Đất. Hai giáo sư của Đại học Johns Hopkins mong muốn làm
vậy với một hệ thống lịch không bao gồm năm nhuận, không phải
thay đổi cho tới mãi về sau; ngày mùng 2 tháng Hai hàng năm sẽ
luôn rơi vào thứ Ba.
Để vừa với vòng quay của Trái Đất, hai vị giáo sư thêm hẳn một
tuần nhuận sau khoảng 5 hoặc 6 năm. Tức là mỗi một thập kỷ, ta
sẽ chỉ phải đối mặt với một tuần nhuận thôi.
Nhà sáng lập Kodak, ông George Eastman cũng đề xuất một loại lịch
của riêng mình: Lịch Cố định Quốc tế với cố định 28 ngày/tháng,
một năm có tổng cộng 13 tháng với “tháng thứ 13” được đặt tên là
Sol, nằm giữa tháng Bảy và tháng Tám; cuối mỗi năm đều có một
ngày nhuận được dùng làm ngày nghỉ. Lịch này cũng vẫn có ngày
nhuận sau 4 năm.
Chu kỳ quỹ đạo của Trái đất xung quanh Mặt trời là 365,25 ngày.
Nguyên nhân là vì Trái đất mất khoảng 365,25 ngày để quay hết một
vòng xung quanh Mặt trời mỗi năm. Chính phần 0.25 ngày đó tạo ra
nhu cầu có một năm nhuận mỗi bốn năm một lần.
