Coca Cola để lọt công thức bí mật vào tay người phụ nữ Trung Quốc
như thế nào?
Tối ngày 8/8/2017, Shannon You rời trụ sở Atlanta của Coca-Cola.
Kế hoạch tái cơ cấu của giám đốc điều hành khiến một số nhân
viên bị sa thải, trong đó có You, nhà hóa học đã ngoài 50.
Thông thường, một công ty khi ra quyết định sa thải nhân sự sẽ lo
lắng việc tài liệu nội bộ bị rò rỉ. Coke, thương hiệu nước giải khát
nổi tiếng nhất thế giới lúc bấy giờ, cũng quan tâm điều tương tự.
Nó có sơ đồ phân loại kiểu tình báo, thậm chí cài đặt cả phần mềm
theo dõi việc sử dụng dữ liệu của nhân viên.
Trụ sở Coca-Cola tại Atlanta (Ảnh: Alamy).
Mùa hè năm đó, khi thông báo sa thải được ban bố, hệ thống ngăn
ngừa mất dữ liệu bắt đầu xuất hiện các cảnh báo.
Phần lớn là do nhân viên lấy lại các tệp thông tin cá nhân lưu trữ
trên máy tính làm việc, từ tờ khai thuế đến các khoản vay ngân hàng.
Tuy nhiên, không phải ai cũng đơn giản lấy lại những thông tin vô
hại đó.
Shannon You có quyền truy cập vào một số dữ liệu mật, trong đó
có bộ công thức hóa học chi tiết cho lớp lót nhựa dày 2 micron bên
trong lon nước Coke. Được kỳ công nghiên cứu, chúng có tác dụng
ngăn thứ chất lỏng chứa đầy ga ‘nuốt chửng’ lớp kim loại bao quanh.
6:02 chiều hôm ấy, You cắm ổ đĩa cứng Western Digital vào cổng
USB, sau đó cố gắng kéo một thư mục có tên BPANI—viết tắt của
lớp lót lon. Tuy nhiên, do đang trong diện bị sa thải, người phụ nữ
này không thể trót lọt thực hiện hành vi.
Một thông báo hiện lên trên màn hình, nhắc nhở rằng bất kỳ tệp
tin nào chuyển từ máy tính làm việc của You đều phải đi qua tài
khoản lưu trữ đám mây đã được công ty cài đặt từ trước.
You không quan tâm. 6:08, bà tiếp tục cắm một ổ cứng khác, cố
gắng di chuyển các tệp và một lần nữa không thành. Lưu chúng
vào ổ đĩa ngoài thông qua Microsoft Excel cũng không hiệu quả.
Cuối cùng, You tìm ra giải pháp. Vào ngày 25/8, You sử dụng điện
thoại chụp một loạt ảnh màn hình máy tính, hết tệp tin này đến
tệp tin khác. Tối muộn ngày 29, bà tiếp tục tải một số tệp được
mã hóa từ máy tính của mình lên tài khoản Google Drive cá nhân.
Hệ thống bảo mật thông tin của Coke, được thiết lập để chặn các
thiết bị USB, đã không nghi ngờ gì.
Coca Cola không hề hay biết rằng vào ngày 17/8 trước đó, You đã
đến thành phố Uy Hải của Trung Quốc để gặp gỡ các doanh nhân
giúp bà thành lập công ty sơn phủ. Để tài trợ cho dự án, You nộp
đơn xin hàng triệu USD, đồng thời tham gia phỏng vấn cho một
chương trình tài trợ cấp tỉnh có tên Yishi-Yiyi.
Một tháng sau, You bay đến Bắc Kinh và tiếp tục đăng ký một
chương trình tài trợ vốn khác. Bà viết trong đơn rằng số tiền quý
giá này sẽ giúp mình “xây dựng dây chuyền sản xuất lớp phủ
BPANI đầu tiên tại Trung Quốc”, đồng thời phá vỡ được “thế độc
quyền quốc tế” trong ngành công nghiệp sơn hộp đựng thực phẩm
toàn cầu. Giây phút You ‘ăn trộm’ công thức từ Coca Cola, bà đã
nhận thức được mối nguy hiểm pháp lý đang rình rập.
“Cuối cùng, tôi là người gánh chịu mọi rủi ro. Nếu có chuyện gì xảy
ra, số tiền tôi kiếm được thậm chí còn không đủ trả phí luật sư”,
bà You tâm sự với bạn trên WeChat.
Ba năm sau, You hầu tòa vì tội lừa đảo, âm mưu đánh cắp và sở
hữu bí mật thương mại. Các công tố viên liên bang lập luận rằng
nạn nhân của bà là 7 công ty chuyên phát triển lớp sơn phủ.
Quan chức phương Tây từ lâu đã cảnh báo về các chương trình tài
trợ của Trung Quốc. Mục đích chính là khai thác các nhà khoa học
và kỹ sư rời quê hương tìm kiếm các cơ hội giáo dục và nghề
nghiệp, sau đó thuyết phục họ quay về khởi nghiệp với lời hứa hỗ
trợ tài chính hào phóng.
Jay Tabb, cựu trợ lý giám đốc điều hành FBI, người đứng đầu chi
nhánh an ninh quốc gia, cho biết: “Đó là một vỏ bọc hoàn chỉnh”.
Hầu hết mọi đồ vật xung quanh chúng ta đều có lớp phủ, từ bàn
phím máy tính đến màn hình cảm ứng. Chúng được phát triển và
bán bởi các công ty trong ngành như Akzo Nobel, Dow Chemical,
PPG Industries và Sherwin Williams.
Tuy nhiên, lớp phủ bên trong lon nước giải khát bằng nhôm có cấu
trúc đặc biệt phức tạp. Các nhà máy lớn sản xuất 16 triệu lon
mỗi ngày; mỗi lon đều yêu cầu một lớp phủ đồng nhất, được phun
chỉ trong vài giây.
Công thức được điều chỉnh tùy theo công thức pha chế đồ uống và
phụ thuộc vào mức độ axit, đường, caffeine, dầu và cồn. Polyme,
sau khi được sấy khô, sẽ không thể phản ứng với đồ uống ngay cả
sau nhiều tháng được bày bán trên kệ siêu thị.
Quay trở lại với câu chuyện của You. Bà đến với Coca Cola vào đúng
thời điểm khó khăn nhất, khi BPA, thành phần phổ biến trong lớp
lót, bị nghi có thể xâm nhập vào cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc một
loạt các bệnh như tiểu đường Loại 2 và dậy thì sớm.
Năm 2010, Pháp cấm BPA chứa trong bình sữa trẻ em, sau đó mở
rộng sắc lệnh lên mọi bao bì thực phẩm được bán trong nước.
California, Liên minh châu Âu và Trung Quốc cũng có động thái
tương tự một năm sau đó, trong khi California thêm BPA vào danh
sách các chất bị cấm.
Lệnh cấm đã tạo ra một cuộc chiến giữa các công ty sản xuất lớp
lót, song tìm ra chất thay thế BPA là một thách thức không hề nhỏ. Nguyên nhân là bởi nó đặc biệt tốt trong việc liên kết các phân tử monome với nhau thành nhựa epoxy bền, nhẹ.
Coke mua lon từ các nhà sản xuất toàn cầu như Ball Corp. Thương
hiệu này không sản xuất lớp phủ, song với tư cách là nhà sản xuất
nước ngọt có ga lớn nhất thế giới , các quyết định của Coke về cơ
bản sẽ xác định rõ hãng sơn phủ nào sẽ dẫn đầu thị trường.
You biết mình có thể hỗ trợ quá trình tìm ra hợp chất mới thay thế
BPA. Sau khi lấy bằng thạc sĩ tại Đại học bang Kent ở Ohio cùng
bằng tiến sĩ về khoa học và kỹ thuật polymer tại Đại học Lehigh ở Pennsylvania, You trở thành công dân Mỹ vào năm 1999, sau đó
định cư cùng con gái và chồng là một kỹ sư cơ khí ở Delaware.
Lớp lót trong lon nước giải khát của Coke là một bí mật kinh doanh
đắt giá (Ảnh: Bloomberg).
Vào tháng 12/2012, Coca-Cola thuê You làm kỹ sư cho bộ phận
nghiên cứu toàn cầu và chịu trách nhiệm tìm ra công thức lớp lót
không chứa BPA. Người phụ nữ này vô hình chung trở thành cầu
nối giữa Coke và các công ty sơn phủ.
“Bà ấy thường xuyên nói với chúng tôi rằng công ty chúng tôi đang
bị tụt lại phía sau các đối thủ cạnh tranh. Bà ấy nói sẽ có thể giúp
chúng tôi”, Tiến sĩ Dan Leschnik, giám đốc dịch vụ kỹ thuật toàn
cầu của Akzo Nobel NV, nói trước tòa. “Bà ấy thường xuyên hỏi
rất nhiều thông tin, từ thành phần đến lượng chất cụ thể”.
Không chỉ Akzo, các công ty khác cũng nhận được hồi đáp tương
tự vậy từ You. “Bà ấy nói mình hiểu rõ về polyme hơn chúng tôi”,
Tom Mallen, phó chủ tịch phụ trách tiếp thị công nghệ bộ phận
đóng gói của Sherwin-Williams, nói.
Cứ như vậy, trong 2 năm, You tích lũy được cơ số các dữ liệu công
thức cho lớp lót trị giá hàng chục triệu USD. Máy tính của bà tại
trụ sở chính là nơi duy nhất trên thế giới có tất cả những bí mật
thương mại này.
Đến năm 2016, Coke dường như đã nhận ra vấn đề xoay quanh
bà You.
Dana Breed được thuê vào năm đó, chuyên phụ trách việc giám sát
phê duyệt các thành phần mới mà công ty sử dụng.
Tại trụ sở chính tại Atlanta, Breed, giống như những nhân viên khác
ngồi gần You, đã nghe thấy một số cuộc hội thoại giữa nhà hóa học
này với các nhà cung ứng. “Trong các cuộc điện thoại, Shannon rất
hoạt bát và tranh luận với các bên cung cấp”, Breed nhớ lại.
Chưa đầy 1 năm sau khi Breed vào làm, bà You bị sa thải. Trước khi
rời khỏi công ty giải khát nổi tiếng nhất nước Mỹ, You đã tìm được
một công việc ở Tennessee với thu nhập khoảng 157.000 USD/năm,
sau đó quyết định tham gia chương trình cấp vốn của nhà nước.
bà You ước tính thị trường sơn phủ BPANI ở Trung Quốc trị giá khoảng
20 tỷ nhân dân tệ (2,9 tỷ USD) hàng năm nên đã tự mở ra cho mình
cơ hội.
Trong PowerPoint chuẩn bị cho bài thuyết trình kêu gọi vốn, bà You
tự nhận mình “từng là giám đốc công nghệ, giám đốc kỹ thuật tại 6
công ty khác nhau trong danh sách Fortune 500”. Bà còn tuyên bố
rằng chính mình là người đã “tạo ra công nghệ sản xuất và chuẩn
bị lớp phủ BPANI thế hệ thứ hai tiên tiến nhất thế giới”.
bà Fan, dì của bà You, sau đó giới thiệu cháu gái với Liu Xiangchen,
tổng giám đốc của một công ty hóa chất có tên Weihai Jinhong Group,
có trụ sở tại Uy Hải, tỉnh Sơn Đông để hợp tác. Trong một tin nhắn WeChat vào tháng 9, dì Fan cho biết Liu đã hối lộ 10.000 nhân dân
tệ giúp bà You đăng ký nhận trợ cấp thuận lợi.
bà Shannon You gặp gỡ một đối tác kinh doanh tại Trung Quốc (Ảnh: Bloomberg).
Các điều tra viên sau đó tìm thấy biên bản Coke cho phép Weihai
Jinhong Group sử dụng các kỹ thuật sản xuất lớp phủ BPANI. Tờ
giấy đó, được trích dẫn nhiều lần trong đơn đăng ký gọi vốn của
bà You, là giả mạo.
You dự tính giúp công ty con Weihai Jinhong hình thành quan hệ
đối tác với một nhà cung cấp nước ngoài là công ty Metlac Spa
của Ý nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các công thức lớp lót hiện
có.
Sau đó, bà You lặng lẽ tận dụng các công thức BPANI lấy cắp từ
Coke vào sản phẩm của mình để tiết kiệm thời gian thử nghiệm.
Sản phẩm thu được không hoàn toàn giống với sản phẩm của
Akzo Nobel hay Sherwin-Williams.
Vào ngày 14/2/2019, bà You bị bắt ngay tại nhà.
Ngôi nhà có người ở trong nhiều tháng nhưng hầu như không được
trang bị nội thất và chỉ có độc một tấm nệm trên sàn. Trong phòng khách, một chiếc hộp ngân hàng chứa ổ cứng Western Digital lưu
trữ công thức lớp lót của Coke. Ước tính, bí mật thương mại này
trị giá gần 120 triệu USD .
You sau đó bị thẩm vấn trong hơn 2 giờ đồng hồ. Trong một đoạn
video ghi lại, bà, mặc một chiếc áo len màu hồng, đang ngồi đối
diện Bill Leckrone, điều tra viên chính của vụ án.
Câu chuyện người phụ nữ ăn cắp công thức lớp lót của thương hiệu
nước giải khát lớn nhất thế giới dần được hé lộ.
Tháng 5/2022, You bị kết án 14 năm tù. Phía Trung Quốc từ chối
bình luận trực tiếp về vụ việc .
